Hoe herken ik of mijn brein overprikkeld is?

Overprikkeling.... ik hoor het steeds vaker...

Maar wat betekent het eigenlijk écht?
En hoe weet je of jouw brein eraan toe is om even op de rem te trappen?

Ik merk dat er soms wat lacherig over wordt gedaan.
“Ja, ik ben ook weleens moe.”
“Je moet gewoon wat minder scrollen.”

Maar overprikkeling is geen modewoord en ook geen luxeprobleem. Het is een neurologisch verschijnsel dat optreedt als je hersenen langdurig meer informatie binnenkrijgen dan ze kunnen verwerken. En dat heeft impact.

Wat gebeurt er in een overprikkeld brein?

Je brein filtert de hele dag door prikkels: geluiden, beelden, geuren, emoties, gesprekken, informatie, notificaties. Dat filter wordt grotendeels geregeld vanuit je thalamus en je prefrontale cortex (je denkbrein).

Als er te veel binnenkomt, gaat het filtersysteem haperen. Vergelijk het met een overvolle inbox: als er te veel e-mails tegelijk binnenkomen, kun je geen prioriteit meer stellen. Je brein raakt overbelast, je zenuwstelsel komt onder druk te staan, en je komt in een vecht-, vlucht- of bevriesstand.

Voor sommige mensen gebeurt dit sneller dan bij anderen door persoonlijkheid, aanleg, trauma of langdurige stress.

Hoe weet je of je overprikkeld bent?

Je hoeft niet op een druk festival te staan om overprikkeld te raken. Het kan ook gebeuren na een werkdag vol meetings, een middag met krijsende kinderen, of simpelweg omdat je te weinig herstelmomenten hebt gehad.

Let op deze signalen:

• Concentratieproblemen
• Vermoeidheid zonder duidelijke oorzaak
• Gejaagd gevoel of snel geïrriteerd
• Huilen zonder directe aanleiding
• Gevoeligheid voor geluid, licht of aanraking
• Hoofdpijn of gespannen spieren
• Het gevoel dat alles te veel is

Vaak hoor ik:

“Ik voel me leeg, maar mijn hoofd blijft maar draaien.”

En dat is precies wat er gebeurt: je cognitieve systeem probeert door te blijven gaan, terwijl je zenuwstelsel eigenlijk schreeuwt om rust.

Wat zegt de wetenschap?

Onderzoek van o.a. prof. dr. Erik Scherder laat zien dat langdurige mentale belasting zonder voldoende hersteltijd leidt tot een overactief stresssysteem. Dit heeft onder andere effect op de hypothalamus-hypofyse-bijnieras (HPA-as), die onder stress constant cortisol afgeeft.

Op korte termijn functioneert dit systeem prima, maar bij overbelasting raakt het ontregeld. Je raakt vermoeider, emotioneler en minder goed in staat om prikkels te verwerken.

Ook mensen met ADHD, HSP, autisme of een burn-out-achtergrond zijn neurologisch gevoeliger voor overprikkeling. Maar ook mensen zonder diagnose kunnen er last van krijgen, simpelweg omdat ons brein nooit écht pauze krijgt.

Wat kun je doen?

Je hoeft niet te wachten tot het misgaat.
Juist als je eerder herkent wat jouw signalen zijn, kun je bijsturen.

🟡 Benoem het: alleen al bewustzijn kan ruimte geven.
🟡 Zorg voor ontprikkeling: rust, natuur, stilte, bewegen zonder doel.
🟡 Bescherm je hersteltijd: plan pauzes, beperk schermtijd, wees selectief in je ja’s.
🟡 Ondersteun je zenuwstelsel: ademhaling, lichaamswerk, koud afdouchen of wandelen kunnen helpen om weer te reguleren.

Tot slot

Overprikkeling is geen zwaktebod, het is een intelligent waarschuwingssysteem van je brein.

Als jij je geregeld overweldigd voelt, vergeetachtig wordt of merkt dat kleine dingen je uit balans brengen.....luister dan. Niet om je aan te stellen, maar om je systeem te beschermen.

Wil je ontdekken hoe je meer grip krijgt op je energiebalans en hoe je je brein veerkrachtiger maakt? Je bent van harte welkom.

💛

Liefs,